The following are remarks offered by AYF-YOARF Washington D.C. “Sevan” Junior Chapter Chair Meghri Aguilian in front of the Turkish Ambassador’s residence—challenging counter-protesters’ denials—during the “March for Justice” held on April 24, 2024.
For as long as I can remember, I’ve come to Washington, D.C., more often for protests than for fun outings. Growing up, my friends in school would ask me why I would go to a protest, holding a “grudge” for a crime that happened over a hundred years ago. “Forgive and forget,” I was told.
Forgive and forget? Never.
The reason is my great-grandmother, Takouhi, who was torn away from her family, forced to flee her home, leaving the only life she knew behind. No belongings. No goodbyes.
My great-grandmother Takouhi, whose husband was killed before her eyes, among thousands of others, was forced to march from Kilis, Armenia, to the scorching desert of Der Zor, Syria.
My great-grandmother Takouhi, who witnessed unspeakable horrors, who saw those who fell out of line of the caravans shot in cold blood, who saw only an endless river of tears, blood and no hope in her path.
My great-grandmother Takouhi, who watched as those around her slowly starved to death.
My great-grandmother Takouhi, whose body grew too weak and was too malnourished to breastfeed her baby, forced her to leave her three-month-old on a sidewalk, hoping someone would take pity on the infant and save her from death.
My great-grandmother Takouhi, who gave her six-year-old son away to an Arab, knowing that she would die and could at least save her son from the same cruel fate.
My great-grandmother Takouhi, whose clothes and dignity were taken from her and hundreds of other women, as they were forced to march naked, covering their bodies with mud out of shame as the Turkish soldiers delighted. Her skin was pale, cracked, broken and burnt from the endless sun. Her body was covered in bruises, dirt and endless proof of abuse. But my great-grandmother Takouhi, who survived all odds, who stayed strong despite all that happened to her, hid under the rocks of a transport cart to her salvation.
People would ask me, “Why do you do it? Why put your time and energy into a lost cause?”
My answer to them is:
I will march in the sun, in my daraz, even when I am drenched in sweat, for it is nothing compared to the agonizing heat my great-grandmother marched through.
I will march in these uncomfortable shoes even when my feet are sore and blister, for it is nothing compared to the hundreds of miles of endless suffering our ancestors endured.
And when the enemy demands I forget, I will shout even when my throat is sore. I will proudly carry my flag even when my arms hurt from the heavy strain. I will march even when I’ve grown old. I will protest until I wither away. I will pass on the story of my great-grandmother to my children and grandchildren, and they will follow in my footsteps to fight against the neverending injustices against our people.
Ո՛չ սիրելիներ, ես երբե՛ք չեմ ներեր թուրքին, որովհետեւ Թագուհի մեծ մայրս մէկ պատճառ է այն մէկ ու կէս միլիոն պատճառներէն, որոնց համար թուրքը ներում չունի: Մենք բոլո՛րս, պարտաւոր ենք յիշել, ու պարտաւոր ենք պահանջել իրենց արդար դատի ճանաչումը եւ հատուցումը:
Հայոց Ցեղասպանութիւնը՝ պատմական գիրքերու մէջ արձանագրուած անցեալի էջ մը չէ՛ որ թերթենք: Հայոց Ցեղասպանութիւնը ներկայ իրականութիւն է, որուն մենք անգամ մը եւս ականատես եղանք ամիսներ առաջ Արցախի մէջ: Մենք տեսանք թէ ինչպէս հայոց եղեռնէն 108 տարիներ անցած, ազերի թուրքը 10 ամիսներ մեր սիրելի արցախահայութեանը շրջափակումի մէջ պահելէ ետք, զանոնք ենթարկեց 2-րդ ցեղասպանութեան եւ բռնագաղթի:
Երբե՛ք ներում չկայ թուրք եւ ազերի վայրագ եւ ցեղասպան եղբայրներուն: Կայ միա՛յն ու միա՛յն պայքա՜ր: Պայքա՜ր, մինչեւ որ վերականգնուին մեր արդար իրաւունքները: Ընկրկիլ չկա՛յ, յոգնիլ չկա՛յ, որքան ալ երկար, դժուար եւ փշոտ ըլլայ մեր պայքարի ճամբան, որովհետեւ մեր դժուարութիւնները ոչի՛նչ են հայրենազրկումին դիմաց եւ այն տառապանքներուն դիմաց որոնք կրեցին մեր ազգի զաւակները գաղթի ճամբուն վրայ՝ ջարդարար թուրքերու ձեռքով:
Սիրելիներ, մեր պայքարը արդա՜ր է, եւ մեր պայքարի վախճանը պիտի ըլլայ միայն ու միայն յաղթանա՛կը:
Bravo, Meghri. Thank you for using your voice to honor and remember our ancestors. Our new generation is truly inspirational. Thank you.